نقش زنبور بامبل در افزایش تولید محصولات گلخانه ای

امروزه در بسیاری از مناطق دنیا به منظور افزایش عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی و همچنین کمک به گرده افشانی، کشاورزان محصولات گلخانه ای از استقرار کندوهای زنبور عسل (به ویژه زنبور بامبل) در گلخانه ها استفاده می‌کنند. از این رو زنبور بامبل در افزایش تولید محصولات گلخانه ای، به خصوص در فصل سرما، بسیار موثر است. در این مقاله می‌خواهیم نقش بامبل بی در تولید محصولات گلخانه ای را به صورت کامل بررسی کنیم.

زنبور بامبل یا Bumble bee چیست؟

زنبور بامبل به عنوان یکی از مهم‌ترین جانوران گرده افشان که میلیون‌ها سال قبل از انسان‌ها وجود داشته و اقدام به گرده افشانی گیاهان مختلف نموده‌اند، شناخته می‌شوند. این زنبورها مسبب اصلی تنوع زیستی به شمار می‌روند. در حالت کلی زنبور عسل، مهمترین گرده افشان برای گیاهان است که در تولید محصولات کشاورزی باکیفیت نقش مهمی دارد. مدت زیادی است که زنبورهای عسل از سوی کشاورزان جهت گرده افشانی باغ‌ها و مزارع مورد استفاده قرار می‌گیرد. زنبور بامبل به دلیل سازگاری بیشتر با شرایط، بهترین گزینه برای بهره‌برداری در گلخانه‌ها می‌باشد. اهلی سازی زنبور بامبل، در سال 1912 میلادی مطرح گردید و پس از تلاش‌های فراوان در دهه 1970 به حقیقت پیوست.

ویژگی های زنبور بامبل

خصوصیاتی وجود دارند که بامبل بی را از سایر زنبورهای عسل منحصر به فرد می‌سازد و باعث می‌شود از این گونه زنبورها، جهت گرده افشانی در گلخانه‌ها استفاده شود. ویژگی‌هایی همچون:

• فعالیت در هوای بادی و ابری
• خشونت کمتر نسبت به سایر گونه زنبورها
• ادامه فعالیت در دماهای بالاتر و پایین‌تر از محدوده فعالیت زنبورهای عسل
• حساسیت کمتر نسبت به جابه جایی کندو
• داشتن جثه بزرگتر و توانایی بیشتر در گرده افشانی گل‌ها
• دارای قدرت لرزاندن گل که به بهبود گرده افشانی گیاهان کمک می‌کند

گل‌های بدون شهد مثل گل گوجه فرنگی برای زنبورهای عسل چندان دلپذیر نیست! اما بامبل بی به‌خوبی گل‌های گیاه گوجه فرنگی را گرده افشانی می‌کند. گوجه فرنگی هایی که با بامبل بی گرده افشانی می‌شوند، به علت داشتن دانه‌های تلقیح شده بیشتر، علاوه بر اینکه ظاهری بهتر دارند، گوشتی‌تر بوده و سنگین می‌باشند. وجود زنبور بامبل در گلخانه‌ها باعث افزایش حداقل 20 درصدی عملکرد محصولات گلخانه ای می‌شود. همچنین وجود این زنبور باعث کاهش مصرف سموم نیز می‌شود چرا که تولیدکنندگان مجبورند به خاطر وجود این زنبورها از سموم ایمن‌تری برای گلخانه خود استفاده کنند.

تفاوت های زنبور عسل با زنبور بامبل

قاعدتا هردوی این زنبورها برای طبیعت ضروری هستند و هیچ یک از آنها بر دیگری ارجحیت ندارند. در واقع هر یک از این زنبورها سبک زندگی خاصی برای خود دارند. از جمله شباهت‌ها و تفاوت‌های آنها عبارتند از:

اندازه، شکل و ظاهر

همانطور که در فوق نیز گفته شد، بامبل بی‌ها نسبت به زنبورهای عسل جثه بزرگتری دارند و شکل ظاهری آنها گرد می‌باشد. زنبور بامبل از طریق راه راه‌های زرد روشنی که روی بدن خود دارد، در کمترین زمان قابل تشخیص می‌باشد. این زنبورها جزو اولین زنبورهایی هستند که در فصل بهار می‌توان مشاهده کرد. آنها می‌توانند در دمای پایین بال‌های خود را گرم کنند. یکی دیگر از تفاوت‌های ظاهری این زنبور با زنبور عسل در میزان موهایشان است. زنبور بامبل دارای موی بیشتری روی بدن خود می‌باشد.

لانه سازی

هر دوی این زنبورها لانه می‌سازند اما تفاوت‌های زیادی در لانه ساختن آنها وجود دارد. زنبور بامبل معمولا در زیر زمین لانه می‌سازد اما زنبور عسل به ندرت در زیر زمین زندگی می‌کند. علاوه بر این ملکه زنبور بامبل پس از لانه سازی، تخم گذاری کرده و از دیگر زنبورها مراقبت می‌کند و سپس بطور دائم به لانه سرکشی می‌کند. این درحالیست که زنبور عسل تنها تخم گذاری می‌کند و به امور کارگران رسیدگی نمی‌کند. همچنین زنبور بامبل خواب زمستانی ندارد و در تمامی فصل ها فعالیت خود را ادامه می‌دهد.

نیش زنبور عسل و زنبور بامبل

هر دوی این زنبورها دارای نیش هستند و در صورت تحریک پذیری، می‌توانند نیش بزنند تنها با این تفاوت که زنبور عسل تنها می‌تواند یکبار نیش بزند و یا نیش خود را در اشیا متفاوت فرو کند اما زنبور بامبل قادر است چندین بار نیش بزند. به عبارتی دیگر، زنبور بامبل زیاد نیش نمی‌زند مگر اینکه واقعا تحریک گردد. این زنبور می‌تواند بدون نیش زدن فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهد ولی با نیش زدن نمی‌میرد.

میزان عسل تولیدی

همانطور که می‌دانید هر دوی این زنبورها قادر به تولید عسل هستند اما میزان عسل تولید شده توسط بامبل بی کمتر از زنبور عسل است. بامبل بی تنها برای ذخیره خود عسل می‌سازد اما زنبور عسل بیش از حد نیاز کندو عسل تولید می‌کند. به همین دلیل زنبورداران از Bumble Bee برای بهره‌برداری از عسل آن استفاده نمی‌کنند و این زنبور اغلب برای گرده افشانی استفاده می‌شود.

تاثیر گرده افشانی بامبل بی در تولید محصولات گلخانه ای

همانطور که گفته شد، زنبور عسل، مهم ترین گرده‌ افشان در طبیعت به شمار می‌رود و حشره ای مفید و ارزشمند در تولید محصولات باکیفیت کشاورزی است. امروزه در اغلب گلخانه‌ها، تولید کنندگان محصولات گلخانه‌ای از Bumble Bee برای افزایش عمل گرده افشانی استفاده می‌کنند. این زنبور تاثیر بسزایی در عملکرد محصولات گلخانه ای دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:

استفاده از بامبل بی در تولید گوجه فرنگی

گوجه فرنگی گیاهی است که مشکلات ناشی از گرده افشانی ضعیف دارد و این باعث به وجود آمدن میوه‌های بدشکل و کوچک می‌شود. در مزرعه گرده افشانی این گیاه توسط باد صورت می‌گیرد اما در محیط گلخانه جهت اطمینان از تشکیل میوه، لازمست به گرده افشانی آن توجه شود. از این رو استفاده از بامبل بی در تولید گوجه فرنگی باعث افزایش عملکرد این گیاه و تولید محصولات بیشتر می‌شود.

استفاده از زنبور بامبل در تولید فلفل دلمه‌ای

فلفل دلمه‌ای دارای گل‌های کاملی است و هر چند از نظر گرده افشانی قوی تر از گوجه فرنگی عمل می‌کند اما تا حدودی ضعف نیز در گرده افشانی آن وجود دارد. به همین منظور شکل میوه ممکن است نامنظم باشد. از این رو در محیط گلخانه به خصوص در فصل‌های سرد سال، از بامبل بی (Bumble Bee) جهت افزایش کیفیت و بهره‌وری محصولات استفاده می‌کنند.

بامبل بی در گلخانه های هیدروپونیک ارس تارلا امین و امیر

حال که تا پایان این مقاله همراه ما بودید، متوجه ضرورت وجود زنبور بامبل در گلخانه و تاثیر آن در گرده افشانی و افزایش تولید محصولات گلخانه ای شدید. در این مقاله به تفاوت های Bumble Bee و زنبور عسل نیز پرداختیم. این زنبورها خواب زمستانی ندارند و قادر به ادامه فعالیت در دمای پایین‌تر و بالاتر از حد محدوده فعالیت های زنبور عسل می‌باشند. علاوه بر این این زنبورها جثه بزرگتری نسبت به سایر زنبورها دارند و این باعث چند برابر شدن سرعت گرده افشانی نیز می‌شود. در گلخانه های ارس تارلا امین و امیر تحت عنوان برند آتاویتا از بامبل بی در گلخانه های گوجه فرنگی استفاده می‌شود که باعث شده است تا حد زیادی بهره‌وری و عملکرد محصولات افزایش یابد.