همه چیز در مورد pH در گلخانه هیدروپونیک

تعیین میزان pH یکی از مهمترین جنبه‌های کشت گیاهان در گلخانه است. حتی اگر روشنایی، دما، رطوبت، جریان هوا و… متعادل باشد، در صورتیکه سطح pH مناسب نباشد، به گیاهان صدمه وارد خواهد شد. گیاهان شما برای جذب مواد مغذی به منظور رشد سریع و سالم، نیاز به کنترل میزان pH دارند. در این مقاله ابتدا می‌خواهیم توضیح دهیم که pH چیست و چرا در کشت هیدروپونیک حائز اهمیت است. اندازه گیری و تنظیم pH در کشت هیدروپونیک روش‌های مختلفی دارد.

pH چیست؟

pH یا میزان اسیدیته یک محلول، در محدوده 0 تا 14 می‌تواند به ما نشان دهد که یک محلول چه مقدار اسیدی یا قلیایی است. عدد 7 نشان دهنده pH خنثی، از 7 به صفر محلول اسیدی و از 7 به 14 محلول قلیایی است. میزان pH اهمیت زیادی در کش‌های آبی و بسترهای بودن خاک (کشت هیدروپونیک) دارد. این در حالیست که خاک ظرفیت مطلوبی برای خنثی سازی میزان pH دارد و حتی اگر سطح اسیدیته آب مناسب نباشد، ساختار خاک به طوریست که مانند یک بافر عمل می‌کند و میزان pH را به سطح قابل قبولی می‌رساند. در یک گلخانه هیدروپونیک، باید سطح pH محلول مواد مغذی مرتبا کنترل شود چرا که خاکی وجود ندارد تا عملکرد بافری خود را اجرا کند و در صورت نامتعادل بودن میزان pH آن را تنظیم کند.

بهترین pH برای کشت هیدروپونیک

طبق مطالعات و قوانین کلی، بهترین pH برای کشت هیدروپونیک محدوده 5.5 تا 6.5 است. اما با اینحال میزان pH مناسب، گیاه به گیاه می‌تواند متفاوت باشد. بنابراین در حالت ایده‌آل باید از مخازن محلول‌های مغذی متعددی برای گروهی از گیاهان با نیاز pH یکسان استفاده کرد.

اهمیت میزان pH برای کشت هیدروپونیک

در طبیعت ریشه گیاهان از آب و ترکیبات ارگانیک و یا غیر ارگانیک موجود در خاک، تغذیه می‌کنند. همانطور که گفته شد در کشت خاکی، سطح pH توسط خاک کنترل می‌شود. اما در کشت هیدروپونیک تولیدکنندگان بایستی یک محیط ایده‌آل را برای رشد و پرورش گیاهان بسازند و ریشه گیاهان را ترغیب به جذب مواد مغذی کنند. درکشت هیدروپونیک، هدف همیشه انتقال آب و مواد مغذی به ریشه گیاهان از طریق محلول مبتنی بر آب است.

تنظیم میزان pH در کشت هیدروپونیک دسترسی محصول به مواد مغذی را قوت می‌بخشد. اگر محلول مغذی شما pH مناسبی نداشته باشد، حتی اگر آنها را با مواد غذایی فراوانی سیراب کنید، در معرض گرسنگی قرار خواهند گرفت. علاوه بر این، اگر مقدار pH در حین کشت در نظر گرفته شود، شما می‌توانید میزان اسیدیته آب را براحتی در زمانی که خیلی اسیدی یا قلیایی است تنظیم کنید.

چگونه سطح مناسب pH در گلخانه را حفظ کنیم؟

اولین گام برای حفظ سطح pH در گلخانه، آزمایش است. شما می‌توانید با استفاده از انواع تجهیزات موجود از جمله نوارهای تست، کیت‌های تست و… که ارزان‌تر هستند، استفاده کنید. اما دستگاه pH سنج دیجیتال، دقیق‌تر است و نتایج دقیقی ارائه می‌کند. شما باید به طور مکرر با هر ابزاری میزان اسیدیته محلول را آزمایش کنید؛ حتی اگر اخیرا آن را سنجیده‌اید.

محصولاتی برای افزایش و کاهش میزان pH برای حفظ سطح مناسب آن در دسترس هستند. اما قبل از استفاده شما باید این اطمینان را حاصل کنید که از محصولاتی استفاده می‌کنید که برای سیستم‌های هیدروپونیک فرموله شده‌اند. قیمت کنترل کننده‌های pH خودکار بیشتر از محصولات افزایش و کاهش pH است اما مزیت آن اینست که میزان اسیدیته را در حد ثابتی نگاه می‌دارند. از طرفی دیگر اگر آب شما سختی داشته باشد، موجب افزایش میزان pH نیز خواهد شد. سیستم اسمز معکوس (RO) یک روش کارآمد و مقرون به صرفه برای کاهش سختی آب است.

محدوده pH مناسب برای سیستم های مواد مغذی

همانطور که در فوق نیز اشاره شد، بهترین سطح pH محصولات مغذی هیدروپونیک معمولا بین 5.5 تا 6.5 می‌باشد که سطح بهینه برای اکثر محصولات زراعی است. محدوده pH، با این حال، به فرمول خاص بستگی دارد. به عنوان مثال نیترات آمونیوم نسبت به نیترات اثر اسیدی بیشتری دارد و باعث افت pH خواهد شد. از طرف دیگر نمک های کلسیم باعث افزایش pH می شوند و در نتیجه محلول قلیایی بیشتری ایجاد می‌شود.

مواد مغذی خاص به سطوح خاصی از pH برای جذب گیاه نیاز دارند. سطح نامناسب pH می‌تواند منجر به مقدار بسیار کم یا بیش از حد برخی مواد مغذی شود. به عنوان مثال، هنگامی که سطح pH به زیر 5 می رسد، گیاهان ممکن است دچار کمبود منیزیم و کلسیم یا مسمومیت با مس و آهن شوند. با این حال، سطح pH بالاتر از 6 یا 6.5 می تواند باعث کمبود آهن شود.

چه عواملی باعث تغییرات در pH گلخانه می‌شوند؟

عوامل بسیاری وجود دارد که باعث تغییر در pH محلول‌های مغذی می‌شوند. اما مهمترین موضوع در کشت هیدروپونیک، جذب آب و محلول مغذی توسط گیاهان است. و همانگونه که در فوق نیز اشاره شد، دقیقا به همین دلیل نظارت و تنظیم pH در گلخانه هیدروپونیک بسیار مهم است.

یکی از مواردیکه باعث بروز نوسانات در میزان pH می‌شود، هنگامیست که مقدار محلول غذایی به کمتر از یک گالن برسد. در اینصورت محلول غلیظ‌تر می‌شود و این موضوع منجر به نوسانات گسترده سطح pH خواهد شد. از این رو نظارت مداوم مخزن و آزمایش آن توصیه می‌شود.

مواد معدنی و آلی هر دو می‌توانند بر سطح pH در سیستم هیدروپونیک تاثیر بگذارند. جلبک‌ها و باکتری‌ها می‌توانند بر سطح pH تاثیر بگذارند. اگر میزان pH در صبح افزایش و سپس در روز کاهش یابد، جلبک‌ها ممکن است مقصر باشند. جلبک‌ها دی‌اکسید کربن اسیدی را در طول روز مصرف کرده و باعث افزایش سطح pH می‌شوند. همچنین باکتری‌های ناشی از بیماری ریشه نیز می‌توانند باعث کاهش سطح pH شوند.

سخن پایانی

همانطور که در این مقاله مطالعه کردید، به طور کلی چند عامل بر میزان pH در گلخانه تاثیر می‌گذارند. خوشبختانه می‌توان این عوامل را به روش‌های مختلفی تغییر داد. یکی از عوامل تاثیر گذار بر میزان اسیدیته، آب است. اگر آب حاوی غلظت بالایی از بی‌کربنات باشد، باید اقدامات لازم برای اسیدی کردن آن را انجام داد. علاوه بر آب، محلول کود نیز در میزان اسیدی یا قلیایی بودن pH تاثیر دارد. تنظیم pH محلول مغذی در کشت هیدروپونیک باید به صورت مداوم انجام شود. از طرفی دیگر تغییرات ناگهانی میزان pH ممکن است نتایج غیرقابل جبرانی نیز به دنبال داشته باشد از این رو بهتر است رویکردی صحیح برای مدیریت میزان pH اتخاذ کنید تا آسیبی به گیاهان وارد نشود.