گیاهان هیدروپونیک به دلیل اینکه بدون خاک رشد می‌کنند، بسیاری از مواد مغذی موجود در زمین را از دست می‌دهند. به همین دلیل است که مواد مغذی هیدروپونیک وارد عمل می‌شوند. رشد گیاهان به روش هیدروپونیک بدون مواد مغذی مناسب غیرممکن است. این روش رشد به صرفه جویی در مصرف آب و در عین حال تولید محصول بیشتر کمک می کند. این مواد به عنوان جایگزینی برای همه‌ی ریز مغذی‌ها و درشت مغذی‌های موجود در خاک به کار می‌روند. بهترین کود کشت هیدروپونیک کودی است که تمام ریز مغذی ها و درشت مغذی ها را در هر مرحله از رشد گیاهان ارائه کند. دو نوع کود مایع و پودری برای استفاده در این نوع کشت وجود دارد، که قابل استفاده در انواع ارگانیک یا غیر ارگانیک می‌باشد.

همچنین کیفیت آب در کشت هیدروپونیک نیز در کنار کود، از عوامل بسیار تاثیرگذار در روند رشد گیاهان هیدروپونیک محسوب می‌شود.

بهترین مواد مغذی هیدروپونیک

به مواد مغذی گیاهی، مواد مغذی هیدروپونیک اطلاق می‌شود که برای کشت هیدروپونیک مناسب هستند. این سیستم، به کشاورزان این اجازه را می‌دهد که کنترل کاملی بر مواد غذایی مورد نیاز گلخانه‌های هیدروپونیک داشته باشند.
بیشتر گیاهان به چند ماده مغذی عمومی وابسته هستند. این مواد مغذی شامل CO2، هیدروژن و اکسیژن است که به طور طبیعی موجود هستند.
مواد مغذی باقیمانده به دو دسته‌ی درشت مغذی‌های (ماکرو) و ریز مغذی‌ها (میکرو) تقسیم می‌شوند.در مجموع 17 ماده مغذی ضروری برای رشد گیاه وجود دارد. از بین این 17 ماده، 3 درشت مغذی مهم و 5 ریز مغذی برتر وجود دارد. بدون این 8 ماده، گیاهان قادر به رشد نمی‌باشند.

درشت مغذی‌ها

3 درشت مغذی مهم به شرح زیر می‌باشند:

نیتروژن (N)
فسفر (P)
پتاسیم (K)

ریز مغذی‌ها

همانطور که قبلا هم ذکر شد 5 ریز مغذی مهم و برتر وجود دارد که عبارتند از :

بور (B)
کلر (Cl)
مس (Cu)
آهن (Fe)
منگنز (Mo)

مواد مغذی ارگانیک یا مصنوعی؟

مواد مغذی ارگانیک از عناصر طبیعی ضایعات گیاهی و حیوانی تشکیل شده‌اند. و در تولید آنها از هیچ ماده شیمیایی استفاده نشده است. مواد مغذی مصنوعی توسط انسان ساخته شده و از مواد شیمیایی مختلف تشکیل شده‌اند. آنها کاملا مصنوعی هستند اما مانند مواد مغذی آلی عمل می‌کنند. از آنجایی که کودهای آلی طبیعی هستند، هیچ عارضه جانبی روی گیاه ندارند. آنها بهترین انتخاب برای استفاده طولانی مدت هستند.
از طرف دیگر کودهای مصنوعی برای برخی از گیاهان ایده‌آل هستند. از این کودها برای افزایش تولید موقت استفاده می‌شود، اما برخی از مشکلات را در گیاهان به وجود می‌آورند.

انواع کود برای کشت هیدروپونیک

بهترین کود کشت هیدروپونیک به 2 نوع اصلی تقسیم می‌شوند.

کود پودری
محلول‌های غذایی مایع

کودهای پودری

اگرچه معمولاً از کودهای پودری در هیدروپونیک در مقیاس تجاری استفاده می‌شود، اما هیچ چیزی مانع از استفاده از این کودها نمی‌شود. کودهای پودری در نسبت‌های متفاوتی برای N-P-K وجود دارند و کودهای انتخابی کشاورزان، به نوع گیاه در حال رشد بستگی دارد. به عنوان مثال، این نسبت برای کاهو با گوجه فرنگی بسیار متفاوت خواهد بود.
سه مخلوط مهم برای بارور کردن سیستم هیدروپونیک وجود دارد.

مخلوط کود N-P-K
نیترات کلسیم
سولفات منیزیم (نمک های اپسوم)

مواد مغذی اولیه توسط اولین کود که N-P-K می‌باشد تامین می‌گردد. سپس مواد مغذی ثانویه که شامل کلسیم، منیزیم و گوگرد هستند، اضافه می‌‌گردد. منیزیم و گوگرد هم توسط نمک‌های اپسوم تکمیل می‌شوند.

کودهای مایع

بهترین کود کشت هیدروپونیک برای بسیاری از تولیدکنندگان خانگی، کودهای مایع است. اندازه گیری این نوع کود بسیار ساده‌تر از تعیین نسبت مقدار پودر برای اضافه کردن است.
کودهای مایع در محلول‌های 1، 2 یا 3 قسمتی وجود دارند. که بسته به گیاهان یا فاز رشد آنها، مقدار هر بطری تغییر می‌کند. علاوه بر این، هیچ مکمل دیگری به آن‌ها اضافه نمی شود زیرا همه چیز قبلاً افزوده شده است.
یکی از مزایای کودهای مایع که اغلب نادیده گرفته می‌شود این است که احتمال کمتری برای تجمع باقیمانده در لوله‌ها یا سینی‌های آب در سیستم وجود دارد.
استفاده از این دو نوع، بستگی به مقیاس عملیات دارد. استفاده از کودهای مایع برای افراد زیادی بسیار راحت است. زیرا مشکلات سایر کودهای هیدروپونیک را از بین می‌برد. بسیاری از آنها دارای بافرهای سطح pH هستند، بنابراین نیازی به تنظیم دستی سطح pH وجود نخواهد داشت.

کودهای آلی برای هیدروپونیک

اگرچه مواد مغذی می‌توانند ارگانیک باشند، اما دریافت طیف کاملی از مواد مغذی پیشرفته تنها از یک منبع دشوار است. معمولاً تولیدکنندگان دو یا چند کود ارگانیک را برای رسیدن به مقدار و بهترین کود کشت هیدروپونیک مورد نظر مخلوط می‌کنند. محصولات پایه اغلب از امولسیون ماهی غلیظ تهیه می‌شوند که سپس با کلسیم مایع ترکیب می‌گردند. و در نهایت این احتمال وجود دارد که منبع نیتروژن آلی مورد نیاز باشد.
مهمترین نقطه ضعف استفاده از مواد مغذی آلی در هیدروپونیک این است که رسیدن به مقدار کافی از نیتروژن و کلسیم دشوار است. به ویژه برای افراد مبتدی اندازه گیری آن سخت‌تر است. اتفاقی که می‌افتد این است که سیستم‌ها برای تبدیل ترکیبات آلی به منابع نیتروژن که برای گیاهان ایده‌آل هستند، به میکروب‌هایی که در ناحیه ریشه یافت می‌شوند متکی هستند. در بسیاری از موارد، این فرآیند به اندازه کافی سریع اتفاق نمی‌افتد تا مواد مغذی توسط گیاهان جذب شوند.
اگرچه بسیاری از محصولات تجاری بر پایه‌ی ارگانیک هستند، اما مطمئن‌ترین روش برای کشاورزان کوچکتر استفاده از ورمی‌کالچر (کرم‌کشی) است.

بهترین کود کشت هیدروپونیک و تقویت کننده‌های گیاهی

بهبود کیفیت محصولات گیاهی، کاهش هزینه‌ی تولید، افزایش سرعت رشد گیاهان و استفاده بهینه از منابع آبی و خاکی از مزایای استفاده از ترکیبات کود هیدروپونیک به شمار می‌رود. همچنین استفاده از این ترکیبات کاهش آلودگی محیطی و بهبود کیفیت زیستی محصولات را در پی دارد. بهترین کودهای کشت هیدروپونیک به شرح زیر می‌باشند:

اسید بوریک

کود اسید بوریک تقویت کننده‌ای بسیار موثر در رشد گیاه است. از این کود در مقادیر بسیار کم استفاده می‌شود. و باعث ایجاد تعادل در قند و نشاسته گشته و تولید دانه و گرده افشانی را افزایش می‌دهد. همچنین در تشکیل پروتئین، تقسیم سلولی و در انتقال آب و مواد مغذی گیاه نقش دارد.

پودر آزومیت

این ماده از خاکستر آتشفشانی ساخته شده و پودری سرشار از مواد معدنی می‌باشد. پودر آزومیت با دارا بودن حدود ۷۰ ماده معدنی کمیاب برای گیاهان بسیار مفید بوده و باعث بهبود سلامت عمومی گیاه می‌شود. این کود قابل استفاده در گیاهان کاشته شده در خاک و سیستم‌های هیدروپونیک است. همچنین استفاده از آن باعث تقویت ریشه‌ها و بالا رفتن عملکرد محصول می‌شود.

سولفات آمونیوم

این کود به دلیل رانمان غذایی بالا برای تقویت گیاهان هیدروپونیک ایدهآل است. گوگرد موجود در این کود به راحتی جذب گیاه می‌شود. سولفات آمونیوم علاوه بر اینکه نیتروژن مورد نیاز رشد گیاه را تامین می‌کند، تغذیه‌ی خاک‌های قلیایی را نیز بر عده دارد.

مطلب مرتبط: مواد غذایی مورد نیاز گلخانه‌های هیدروپونیک

شوک ۱۰ ایکس

کود ۱۰ ایکس بهترین کود کشت هیدروپونیک و تامین کننده‌ی مواد مغذی هیدروپونیک در مراحل اولیه و اواخر رشد به شمار می‌رود. این کود از ترکیب عناصر غذایی به همراه ترکیبی از آمینواسیدها، بیومواد، مواد رویشی و هورمون‌های گیاهی تشکیل شده است. همان‌طور که از اسمش پیداست از 10 عنصر مختلف تشکیل یافته که به رشد گیاه کمک می‌کند. لازم به ذکر است که 10 ایکس از بر اساس اصول ارگانیک بوده و برای کشت گیاهانی که برای مصرف انسان هستند مناسب است.

عناصر و مواد آلی موجود در این کود عبارتند از :

فسفر 20%
نیتروژن 5%
کلسیم 5%
پتاسیم 20%
آهن 10%
بور 5%
هیومیک اسید 10%
فولویک اسید 10%
آمینو اسید 5%
عصاره جلبک دریایی 10%

کود گوجه فرنگی

این کود ۱۰۰% محلول در آب بوده و ترکیب کاملی از گوگرد، نیتروژن و فسفر را در کنار مس، آهن، روی و منگنز را دارا می‌باشد. به غیر از گوجه فرنگی، این کود برای پرورش فلفل، بادمجان و سیب زمینی نیز مناسب است.

کلرید پتاسیم

کود پتاسیم برای رشد ریشه بسیار مطلوب است. در عین حال که باعث تنظیم فشار آب را در داخل و خارج سلول های گیاهی می‌شود، به تنظیم متابولیسم گیاه نیز کمک می‌کند.

کود فلفل ۱۱-۱۱-۴۰

این کود برای فلفل دلمه‌ای، چیلی و فلفل شیرین بسیار مناسب است. همچنین معتدل بودن نسبت پتاسیم، نیتروژن و فسفر باعث افزایش گیاهان هیدروپونیک و محصولات می‌گردد. لازم به ذکر است که در گیاهانی مانند کرفس، نعناع فلفلی، جعفری، آویشن، ریحان، گشنیز، اسطوخودوس و رزماری هم این کود برای رشد قابل استفاده است.

کود آهن

این کود که حاوی آهن است که به عنوان عنصری اصلی در رشد گیاهان ضروری می‌باشد. آهن باعث بهبود کیفیت محصولات تولیدی و افزایش سرعت رشد گیاهان می‌گردد.

کود سوپرفوسفات

همان‌طور که از اسم آن پیداست، این کود حاوی فسفر است که در رشد سریع و سالم گیاهان عنصری ضروری محسوب می‌شود.

کود پودری

کود پودری به عنوان کود آلی شناخته شده و شامل ترکیبی از مواد آلی مانند کود گاو، کود خوراکی و کود پرنده می‌باشد. این کود با افزایش تعداد باکتری‌های خوب در خاک باع افزایش تولید بیوماس گیاهی می‌شود.

سخن نهایی

همان‌طور که می‌دانید اهداف کشت هیدروپونیک بسیار زیاد است. استفاده از کود هیدروپونیک یکی از روش‌های پربازده کشت گیاهان به شمار می‌رود. ا این کودها کاهش آلودگی محیطی و بهبود کیفیت محصولات را در پی دارد. استفاده از بهترین کود کشت هیدروپونیک، در رشد گیاهان تاثیر چشمگیری دارد. ولی استفاده از آن باید به میزان مناسب باشد. علاوه بر این، استفاده از کودهای مناسب بر اساس نوع گیاه و شرایط رشد آن از مهمترین نکات به شمار می‌رود. در نهایت، با توجه به انواع کودهای مختلف مورد استفاده در کشت هیدروپونیک، می‌توان به رشد گیاهانی با کیفیت و بازدهی بالا دست یافت.