تفاوت محصولات ارگانیک و سالم

از زمانی که استفاده از سموم و کودهای شیمیایی در کشاورزی کاهش پیدا کرد، اصطلاحاتی رایج شدند. این اصطلاحات معمولا با توجه به روش کاشت محصولات کشاورزی نام‌گذاری می‌شوند و هریک معنای خاصی دارند. اما در میان عموم مردم اغلب به جای هم اشتباه گرفته می‌شوند. محصولات ارگانیک یکی از رایج‌ترین انواع محصولات کشاورزی هستند که معمولا به‌عنوان محصولات سالم معرفی می‌شوند. اما بد نیست بدانید که حکایت محصولات ارگانیک و محصولات سالم، حکایت دانه فلفل و خال مهرویان است. این دو با هم تفاوت‌های عمده‌ای دارند که در این مقاله آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

محصولات ارگانیک چه محصولاتی هستند؟

در ابتدا به معرفی آن سوی رقابت می‌پردازیم که به نظر می‌رسد در میان عموم مردم شناخته‌شده‌تر است. محصولات ارگانیک محصولاتی هستند که برای کشت آن‌ها از سموم شیمیایی، کودها یا علف‌کش‌ها برای دفع آفات استفاده نمی‌شود. این اصطلاح نه‌تنها به محصولات کشاورزی اختصاص پیدا می‌کند بلکه غذاهای گوشتی و فرآورده‌های لبنی را نیز در برمی‌گیرد. به عبارت بهتر می‌توان گفت که هر جا کلمه ارگانیک را شنیدید، بادی بدانید که خبری از مواد شیمیایی در آنجا نیست.

اگرچه برخی از افراد ادعا می‌کنند که محصولات ارگانیک مواد مغذی بیشتری دارند، اما این مورد به‌صورت علمی تایید نشده است. بیشتر افراد به این دلیل حاضر می‌شوند هزینه بیشتری را بابت محصولات ارگانیک پرداخت کنند که می‌دانند فرایند تولید آن‌ها ضرری برای محیط‌زیست ندارد. در تولید محصولات ارگانیک از کودهای کمپوست استفاده می‌شود که به بازیابی خاک کمک می‌کنند.

روش‌های کشاورزی محصولات ارگانیک برای دستیابی به اهداف زیر طراحی شده‌اند:

• افزایش کیفیت آب و خاک
• کاهش آلودگی محیط‌زیست
• طی شدن چرخه طبیعی محصولات تا زمان به ثمر رسیدن
• استفاده از مواد طبیعی برای از بین بردن آسیب‌های وارده به محصولات کشاورزی
• فراهم کردن زیستگاه‌های دامی سالم و ایمن

مواد یا روش‌هایی که استفاده از آن‌ها در کشاورزی محصولات ارگانیک مجاز نیست، از قرار زیر است:

• کودهای مصنوعی برای افزودن مواد مغذی به خاک
• استفاده از لجن‌های فاضلاب به‌عنوان کود
• سموم شیمیایی دفع آفات و روش‌های شیمیایی کنترل آفات
• تابش اشعه برای نگهداری غذا یا از بین بردن بیماری یا آفات
• مهندسی ژنتیک برای بهبود مقاومت در برابر بیماری یا آفت و یا بهبود عملکرد رشد محصول
• آنتی‌بیوتیک یا هورمون رشد برای دام

در کشاورزی و تولید محصولات ارگانیک به جای استفاده از مواردی که گفته شد، از روش‌های دیگری استفاده می‌شود که تا حد امکان آسیب کمتری به محیط‌زیست می‌زنند. این روش‌ها عبارت‌اند از:

• زباله‌های گیاهی باقیمانده در مزارع یا کود سبز، کود دامی یا کمپوست برای بهبود کیفیت خاک
• چرخش گیاه برای حفظ کیفیت خاک و قطع چرخه آفات یا بیماری‌ها
• استفاده از محصولاتی که در زمان استفاده از زمین، از فرسایش آن جلوگیری می‌کنند.
• شخم زدن برای بهبود کیفیت خاک
• استفاده از مالچ برای کنترل علف‌های هرز
• استفاده از حشرات شکارگر یا دام حشرات برای کنترل آفات

آیا ارگانیک بودن محصول دلیل بر سالم بودن آن است؟

استفاده از روش‌های کشاورزی ارگانیک برای افزایش سلامت غذایی محصولات کشاورزی، یک شرط لازم است اما کافی نیست. به عبارت بهتر می‌توان گفت که استفاده از این روش‌ها تنها گامی به‌سوی سالم کردن مواد غذایی مورداستفاده توسط انسان‌ها است. اما نمی‌توان گفت که ارگانیک بودن دقیقا با سالم بودن هم‌معنی است. محصولات غذایی سالم محصولاتی هستند که استفاده از آن‌ها هیچ‌گونه حساسیتی را برای مصرف‌کننده ایجاد نکند.

اما محصولات ارگانیک ممکن است حساسیت‌هایی را برای مصرف‌کنندگان خود به وجود آورند!

هرچند در محصولات ارگانیک از سموم شیمیایی استفاده نمی‌شود، اما این موضوع به این معنا نیست که خطر ایجاد حساسیت در مصرف‌کننده به‌طور کامل از بین رفته است. افرادی که به‌طور دائم در اثر مصرف محصولات کشاورزی دچار حساسیت یا آسیب پوستی می‌شوند، نمی‌توانند با مصرف مواد غذایی ارگانیک این حساسیت را برطرف کنند. بنابراین مسیر زیادی برای رسیدن از محصولات ارگانیک به محصولات سالم در پیش است.

محصولات سالم چه ویژگی‌هایی دارند؟

یکی از مواردی که در تولید محصولات ارگانیک برای مصرف‌کننده ایجاد حساسیت می‌کند، استفاده از خاک در کاشت این محصولات است. فلز کادمیوم یک ماده شیمیایی سمی است که به‌طور طبیعی در خاک وجود دارد. این فلز تا حد زیادی توسط گیاهان جذب می‌شود. هرچند استفاده از شیوه‌های کشاورزی ارگانیک باعث شده‌اند که جذب این فلز توسط گیاه به حداقل برسد، اما نمی‌توان گفت که میوه‌ها و سبزی‌هایی که با این روش کشت می‌شوند، به‌طور کامل بری از این ویژگی مضر هستند.

به‌این‌ترتیب می‌توان گفت یکی از اصلی‌ترین گام‌هایی که می‌توان در جهت سالم‌سازی مواد غذایی برداشت، حذف خاک در زمان کشت محصولات است. به‌این‌ترتیب می‌توان مطمئن شد که محصولات به‌طور کامل از فلز کادمیوم بری هستند و هیچ‌گونه ماده سمی در آن‌ها یافت نمی‌شود. درنتیجه می‌توان به سالم بودن محصولات مطمئن شد. این شیوه کاشت بدون خاک را آب کاشت یا هیدروپونیک می‌نامند. در این شیوه نه خبری از استفاده از سموم شیمیایی است و نه وجود مقدار کم سموم موجود در خاک باعث ایجاد حساسیت خواهد شد.

رابطه کشت بدون خاک و تولید محصولات سالم

ایده هیدروپونیک همان ایده‌ای است که در باغ‌های معلق بابل برای کشت گیاهان مورداستفاده قرار گرفت. در این شیوه کشاورزی، آب جایگزین خاک می‌شود. سپس برای تامین مواد مغذی گیاهان، محلول‌ها به آب اضافه می‌شوند تا عملکرد رشد گیاه بهبود پیدا کند. استفاده از این شیوه نه‌تنها در مصرف فضا و آب صرفه‌جویی خواهد کرد، بلکه سرعت را در تولید محصولات کشاورزی افزایش خواهد داد. به‌علاوه مواد غذایی تولیدشده با این روش کاملا سالم هستند و مواد مغذی بسیار زیادی دارند. مهم‌ترین مزیت‌های کشت بدون خاک برای تولید محصولات سالم از قرار زیر است:

• عدم استفاده از خاک

در دنیای امروز سرعت از بین رفتن خاک‌های مفید جهان رو به افزایش است. تخمین زده می‌شود که در 150 سال گذشته نیمی از سطح خاک جهان در اثر فرسایش، تراکم، از بین رفتن ساختار خاک، تخریب مواد مغذی و دیگر موارد از بین رفته باشد. بنابراین مقدار خاک موجود برای کاشت گیاه کاهش پیدا می‌کند. در کنار این‌ها با استفاده از روش‌های کشت بدون خاک می‌توان محصولات را در هر منطقه‌ای با هر نوع خاک و اقلیمی کاشت.

• افزایش کیفیت مواد غذایی تولیدشده

زمانی که صحبت از محصولات کشاورزی مانند میوه و سبزی‌ها می‌شود، همه افراد ترجیح می‌دهند که محصولاتی با طراوت بیشتر را تهیه کنند. در بیشتر موارد محصولات تازه و باطراوت تنها در فصل خودشان قابل‌کشت هستند. این در حالی است که به بسیاری از محصولات در تمام فصول سال نیاز است. نگهداری این محصولات در یخچال یا استفاده از دیگر شیوه‌های نگهداری نیز از کیفیت مولد غذایی می‌کاهد. بنابراین کشت بدون خاک می‌تواند به کشت محصولات باکیفیت در تمام فصول سال کمک کند.

در کشاورزی سنتی محصولات را قبل از رسیدن از شاخه‌ها جدا کرده و در انبارها نگهداری می‌کنند. در این مسیر از گاز اتیلن برای تسریع فرایند رسیدن محصولات کشاورزی استفاده می‌شود. در این صورت می‌توان این محصولات کشاورزی را به جاهای دور نیز صادر کرد.

اما محصولی که به‌طور طبیعی بر روی گیاه رسیده باشد، به‌طورمعمول دارای مواد مغذی بیشتر و طعم بهتری است. ازآنجاکه باغ‌های هیدروپونیک حاوی میکروبیوم‌های خاص خود هستند، این نوع محصولات را تقریبا می‌توان در هر جایی پرورش داد. این موضوع بدان معنا است که می‌توان تا رسیدن کامل محصولات صبر کرده و سپس آن‌ها را از شاخه جدا کرد. به‌این‌ترتیب مواد مغذی محصولات کشاورزی حفظ خواهد شد.

• رشد سریع محصولات ضمن تامین مواد غذایی

در روش‌های سنتی کشاورزی، ماه‌ها طول می‌کشد تا یک محصول به ثمر بنشیند. در این روش گیاه باید مواد مغذی خود را از خاک بگیرد و به مرور زمان رشد کند. اما اغلب مواد غذایی جذب‌شده توسط گیاه در طی فرایند بلوغ به هدر می‌روند.

سرعت رشد گیاه با استفاده از روش‌های هیدروپونیک 30 تا 50 درصد سریع‌تر است. این در حالی است که گیاهان می‌توانند مواد مغذی موردنیاز خود را از طریق محلول‌های ریخته شده در آب تامین کنند. درنتیجه این سرعت رشد هیچ تاثیری بر روی فرایند جذب مواد مغذی نداشته و در طی این فرایند هیچ‌چیزی به هدر نخواهد رفت.

• شرایط کنترل‌شده رشد

یکی دیگر از مواردی که باعث می‌شود تا محصولات به‌دست‌آمده از روش‌های هیدروپونیک کاملا سالم باشند، کنترل شرایط رشد محصولات در همه مراحل است. این محصولات معمولا در گلخانه‌های بسیار مجهزی تولید می‌شوند. پرورش‌دهنده می‌تواند مقدار نور، گرما، مواد مغذی و آب جذب‌شده توسط گیاه را به‌طور دقیق کنترل کند. همچنین می‌تواند بدون استفاده از مواد شیمیایی و تنها با استفاده از روش‌های دوستدار طبیعت، آفات و بیماری‌ها را کنترل کند. به‌این‌ترتیب محصولات به‌دست‌آمده از این روش تحت کنترل‌های شدید کیفیتی قرار گرفته و همواره سالم باقی می‌مانند.

سخن پایانی

از زمانی که مضرات استفاده از شیوه‌های سنتی کشاورزی برای افراد مشخص شد، همه دنیا تلاش کردند تا برای حفظ محیط‌زیست و تولید محصولات سالم کشاورزی، روش‌های جدیدی را ابداع کنند. در این راستا کودها و سموم شیمیایی دفع شده و کودهای سبز، کودهای دائمی و کمپوست‌ها جایگزین آن‌ها شدند. به‌این‌ترتیب محصولاتی از دل خاک بیرون آمدند که نام ارگانیک به آن‌ها اختصاص داده شد.

اما رفته‌رفته تجربه نشان داد که ارگانیک بودن هرچند برای سلامت غذایی شرط لازم است، اما کافی نیست. خاکی که گیاه در آن کاشته می‌شود می‌تواند برخی سموم را، هرچند به مقدار کم، وارد بدن محصولات کند. به‌این‌ترتیب مصرف محصولات ارگانیک نیز باعث حساسیت می‌شود. درنتیجه گلخانه‌های مدرن تصمیم گرفتند که خاک را از محصولات خود حذف کرده و مواد مغذی گیاه را تنها از طریق آب و محلول‌های موجود در آن تامین کنند. اینجا بود که محصولات کاملا سالم با روش‌های کشت هیدروپونیک متولد شدند. بنابراین اگر شما به دنبال مواد غذایی سالم هستید، تنها به ارگانیک بودن آن اکتفا نکنید. بلکه هیدروپونیک بودن را به‌عنوان یک شرط لازم و کافی مدنظر داشته باشید.

محصولات آتاویتا در مدرنترین گلخانه های شیشه ای و با کشت هیدروپونیک تولید و عرضه می شوند. بنابراین آتاویتا دارای سالم ترین محصولات با عطر و طعمی بی نظیر و ماندگاری بالا است.