نکاتی برای استفاده از دشمنان طبیعی آفات در گلخانه

یکی از موضوعات مهم در حوزه گلخانه داری و کشت محصولات گلخانه ای، کنترل بیماری ها و آفات می‌باشد. حال فرقی نمی‌کند این آفات از گروه حشرات باشند یا ویروس و باکتری. ما قبلا در مقاله “نکاتی برای جلوگیری از آفات و بیماری ها در گلخانه” در این خصوص به صورت مفصل صحبت کرده‌ایم. باید گفت مدیریت یک گلخانه تنها در کاشت، داشت و برداشت محصول خلاصه نمی‌شود. اگر در یک گلخانه رفت و آمد افراد کنترل نشود و یا اقدامات لازم برای کنترل آفات صورت نگیرد، ممکن است با بیماری‌های بوته‌ای در گیاهان خود مواجه شوید. در این مقاله می‌خواهیم به معرفی نکاتی برای استفاده از دشمنان طبیعی آفات در گلخانه بپردازیم.

مقابله با آفات با استفاده از دشمنان طبیعی در گلخانه

گلخانه ها به دلیل نوع کاربردی که دارند، حشرات و آفات زیادی از طریق مختلف می‌توانند به آن راه یابند. از این رو شما باید به حشرات و آفات منطقه خود آگاه باشید. علاوه بر این آشنایی با شکل ظاهری آفات، نوع علائم و خساراتی که ایجاد می‌کنند نیز ضروری است. در این راستا بهتر است هفته‌ای دوبار زمانی را برای چرخش بین بوته‌ها اختصاص دهید تا در صورت مشاهده علائم اولیه از آفات، بتوانید قبل از تکثیر و سرایت به بقیه بوته‌ها، اقدامات لازم را انجام داده و جلوگیری کنید. موارد بسیاری می‌توانند باعث بروز بیماری و آفات در گلخانه‌ها شوند از جمله آن می‌توان به رطوبت بیش از حد، تهویه نامناسب و کمبود عناصر غذایی اشاره کرد.

از جمله اقداماتی که باید در طول فصل کشت برای مقابله با آفات انجام دهید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بررسی رطوبت خاک
• حذف بوته‌های بیمار و ضعیف
• بررسی میزان ترکیبات مواد مغذی قبل از تغذیه گیاهان
• آمادگی در برابر بروز بیماری و حملات آفات

کنترل بیولوژیکی آفات در گلخانه با استفاده از دشمنان طبیعی

استفاده از حفاظت بیولوژیکی گیاهان زراعی در مقایسه با استفاده از عوامل شیمیایی حفاظت از محصولات دارای مزایای متعددی است:

• دشمنان طبیعی آفات به محیط زیست آسیب نمی‌رسانند زیرا هیچ باقی‌مانده‌ای از آفت ‌کش‌ها وجود ندارد.
• ارگانیسمی که باید با آن مبارزه کرد، نمی‌تواند در برابر دشمنان طبیعی مقاوم‌تر شود.

کنترل بیولوژیک آفات قدمتی بیشتر از 50 سال دارد و از پارازیتوئیدها، پرداتورها یا شکارگرها، پاتوژن‌ها، آنتاگونیست‌ها و یا میکروارگانیسم‌های رقیب در راستای کاهش جمعیت آفات استفاده می‌شود. کنترل بیولوژیک با دخالت انسان و به صورت هدفمند اجرا و انجام می‌شود.

از جمله شکارگران طبیعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کفشدوزک‌ها: برای شته‌ها و حشرات نرم تن
• بالتوری‌ها: شته‌ها و شپشک‌های آرد آلود و حشرات نرم تن
• زنبورهای شکارگر: برای آفت مینوز و مگس‌های سفید
• کنه‌ها: مگس سفید، کنه عنکبوتی، تریپس، پشه یا مگس سیاه
• پاتوژن ها: باکتری‌های باسیلوس، نماتدها و برخی قارچ ها

انواع آفات در گلخانه

به طور کلی آفات در گلخانه به چند دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه قصد داریم انواع آفات را معرفی و روش‌های مبارزه با آنها را شرح دهیم:

آفت شته

شته‌ها از دسته آفات نرم تن بوده و دارای رنگ روشنی هستند. شته جزو آفات و حشرات مکنده است که از شیره گیاهان تغذیه می‌کند و همچنین باعث به وجود آمدن لکه‌های سیاه در گیاهان می‌شود. اگر در گلخانه شما شته وجود داشته باشد، قطعا برگ بوته‌ها پیچیده شده و زرد خواهند شد. البته شته‌ها تنها باعث زرد شدن برگ گیاهان گلخانه نمی‌شود. آنها می‌توانند حامل بیماری‌های گیاهی نیز باشند. از این رو هنگامیکه شما شته‌ها را کنترل می‌کنید، نه تنها از وارد آمدن آسیب مستقیم به محصولات‌تان جلوگیری می‌کنید، بلکه در حال پیشگیری از بروز برخی عوامل و بیماری‌‌زا هم هستید.

روش مبارزه بیولوژیکی با شته‌ها:

علاوه بر تمام موارد پایه و عمومی که برای مقابله با آفات گلخانه انجام می‌شود، شما می‌توانید با روش‌های شیمیایی و بیولوژیکی (مدیریت تلفیقی آفات) با آنها مقابله کنید. همانطور که در فوق نیز ذکر شد، نوعی از کفشدوزک‌ها و بالتوری‌ها از جمله دشمنان طبیعی شته‌ها هستند. علاوه بر این نوعی از زنبورها نیز جزو شکارگران طبیعی شته‌ها هستند.

آفت تریپس

تریپس‌های بالغ قابل مشاهده روی برگ‌های گیاهان هستند. این حشرات باریک بدنی به ظاهر قطعه قطعه شده دارند و از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند. از نشانه‌های خسارات این آفت می‌توان به بروز لکه‌های سفید، چروکیدگی برگ‌ها، رنگ پریدگی و نازک شدن بوته‌ها اشاره کرد.

مبارزه بیولوژیکی با تریپس‌ها:

از جمله روش‌های مبارزه بیولوژیکی با تریپس‌ها می‌توان به استفاده از تله‌های مخصوص و همچنین کنه‌ها اشاره کرد. علاوه بر این برای از بین بردن تریپس‌ها می‌توان از زنبورهای Encarsia formosa و Eretmocerous californicus نیز استفاده کرد.

آفت مگس سفید

بهتر است بگوییم مگس‌های سفید همراه با شته‌ها و تریپس‌ها در لیست منفورترین آفات گلخانه‌ای قرن 21 قرار دارند! مگس‌های سفید دارای انواع مختلفی هستند که تنها یک گونه از آنها می‌تواند در گلخانه خسارت ایجاد کند. از بین بردن مگس‌های سفید به صورت کامل کاری دشوار است. چرا که زمانی که فکر می‌کنید کاملا از بین رفته‌اند، مجددا یک جمعیت بزرگتر در محیط گلخانه مشاهده می‌شوند. به طور کلی مگس‌های سفید باعث ضعیف شدن و کاهش رشد بوته‌ها می‌گردند. این آفت با تغذیه از برگ و بوته‌ها، عسلک تولید می‌کند و باعث زرد شدن گیاهان می‌گردد.

مبارزه بیولوژیکی با مگس‌های سفید:

همانطور که در فوق نیز اشاره شد، گونه ای از کنه‌ها و زنبورهای شکارگر از جمله دشمنان طبیعی آفات در گلخانه هستند و برای شکار مگس سفید بهترین گزینه می‌باشند.

چه زمانی با آفات گلخانه مبارزه کنیم؟

در حالت کلی هنگامیکه زمان برداشت یک محصول فرا می‌رسد، احتمال طغیان آفات، حشرات و همچنین بیماری نیز افزایش می‌یابد. از این رو مدیریت آفات نیز در 3 مرحله از پرورش یک گیاه صورت می‌گیرد:

1- جوانه زنی

در این مرحله هنگامیکه بذر گیاه شروع به جوانه زدن می‌کند، برگ‌های اولیه آن از همان ابتدا با بستر کشت در تماس هستند. از این رو به دلیل رطوبت موجود در بستر کشت، فعالیت آفات گلخانه‌ای و خسارات آغاز می‌شوند. از این رو بررسی دقیق میزان رطوبت بستر کشت یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از بیماری و آفات در گلخانه است.

2- گلدهی و باردهی

هنگام باردهی گیاهان، قندهای گیاهی برای تغذیه جوانه‌ها حرکت می‌کند. این موضوع باعث جلب توجه بسیاری از آفات می‌شود. از این رو در زمان میوه‌دهی شته‌ها بیشتر قابل مشاهده هستند.

3- پس از اتمام باردهی

در این مرحله هنگامیکه بوته گیاهان تولید میوه را متوقف می‌کنند، انرژی باقیمانده گیاه به بستر کشت باز می‌گردد. در نتیجه سیستم ایمنی گیاهان ضعیف‌تر می‌شود و خطر ابتلا به بیماری و عارضه‌های مختلف در گیاهان افزایش می‌یابد.

مدیریت تلفیقی آفات گلخانه ای

مدیریت تلفیقی آفات به مجموعه‌ای از فعالیت‌‌های مکانیکی، شیمیایی و بیولوژیکی که برای مقابله با آفات، حشرات و بیماری‌ها در کشت محصول به کار می‌رود، می‌گویند. در مدیریت تلفیقی آفات علاوه بر استفاده از دشمنان طبیعی آفات در گلخانه ها، از تله‌های چسبی، حشره‌کش‌های صابونی، روغن‌ها و… نیز استفاده می‌گردد. از جمله سایر اقدامات برای مدیریت تلفیقی آفات گلخانه ای، می‌توان به حذف بقایای گیاهی از محیط گلخانه ها، استفاده از بذر و نشا سالم، استفاده از بستر کشت مناسب، نصب توری حشره و… نیز اشاره کرد.

کلام پایانی

همانطور که در این مقاله مطالعه کردید، مهمترین نکته در کنترل بیولوژیک و استفاده از دشمنان طبیعی آفات در گلخانه، شناخت درست آفات و دشمنان آنهاست.  استفاده از دشمنان طبیعی آفات و سایر تکنیک‌های کنترل بیولوژیک باعث حفظ سلامت محیط زیست و همچنین مصرف کنندگان مواد غذایی می‌شود. البته باید ذکر کرد که کنترل بیولوژیک تنها برای دفع حشرات و آفات کشاورزی شامل نمی‌شود. همانطور که گفته شد، در این روش کارهایی برای از بین بردن علف‌های هرز و بیماری‌های گیاهان نیز انجام می‌گردد. این موضوع باعث شده است محصولات کشاورزی گلخانه‌های هیدروپونیک آتاویتا از هر لحاظ سالم باشد. کنترل بیولوژیکی آفات در گلخانه هیدروپونیک ارس تارلا امیر تحت عنوان برند آتاویتا نیز صورت می‌گیرد. در این مجموعه برای از بین بردن آفات از سن‌های شکارگر استفاده می‌گردد.