خاک کوکوپیت چیست و چه مزایایی دارد؟
همانطور که می‌دانید بستر کشت برای پرورش گیاهان اهمیت بالایی دارد. یکی از بسترهایی که در کشاورزی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد کوکوپیت است. قاعدتا صاحبان گلخانه‌ها و حتی علاقه‌مندان به گل و گیاه، نام کوکوپیت را شنیده‌اند. اما شاید به درستی ندانید کوکوپیت چیست و چه مزایایی دارد. کوکوپیت از الیاف پوست میوه نارگیل به دست می‌آید و یکی از عوامل تاثیرگذار و مهم در رشد، پرورش و نگهداری گیاه است. در این مقاله می‌خواهیم به صورت مفصل به بررسی بستر کشت کوکوپیت بپردازیم.
کوکوپیت چیست؟
همانطور که در فوق اشاره شد، کوکوپیت (Coco peat) نوعی خاک و بستر برای کاشت گیاهان می‌باشد که از الیاف پوست نارگیل به وجود می‌آید. این خاک شبیه پیت ماس ولی تیره تر از آن است. کوکوپیت را می‌توان هم جایگزین خاک کرد و هم به صورت ترکیبی با خاک‌های دیگر مانند پرلیت و پیت ماس بکار برد. امروزه کوکوپیت مورد استفاده بیشتر کشاورزان می‌باشد اما برای استفاده از آن لازمست برخی مسائل مانند ویژگی‌ها، افزودنی‌ها و… را بدانید تا گیاهی سالم داشته باشید.
انواع خاک کوکوپیت
جالب است بدانید کوکوپیت برای اولین بار در قرن 19 میلادی برای باغبانی استفاده شد. اما چون عمر آن کوتاه است، دیگر از آن استفاده نشد. سپس در قرن بیستم به عنوان خاک گیاهان آپارتمانی از آن استفاده شد. در حالت کلی کوکوپیت دارای 2 نوع زیر است:
- پیت
- الیاف یا چیپس
همچنین بر اساس درصد اختلات آن، کوکوپیت را می‌توان به سه نوع زیر نیز تقسیم کرد:
- بافت خوب یا فاین: شامل 85% پیت و 15% الیاف با حداکثر اندازه 4 سانتی‌متر می‌باشد.
- بافت معمولی یا مدیوم: شامل 80 تا 85% پیت و 15 تا 20% الیاف با حداکثر اندازه 15 سانتی‌متر می‌باشد.
- کوکوچیپس: شامل 30% پیت 30 تا 60% چیپس و مابقی الیاف با ابعاد متغیر می‌باشد.
استفاده از کوکوپیت
همانطور که گفته شد، کوکوپیت را می‌توان به تنهایی یا به صرت ترکیبی با خاک‌های دیگر بکار برد. در این بستر کشت، یک نوع قارچ به نام تریکودما وجود دارد که این قارچ در همزیستی با ریشه گیاهان آنها را از قارچ‌های بیماری‌زا مثل پیتیوم مصون نگه می‌دارد. هنگامی که گیاه در کوکوپیت پرورش داده می‌شود، بسته به نوع گیاهی که در آن رشد می‌کند، بایستی از مواد مغذی دیگری هم استفاده کرد.
کوکوپیت برای چه گیاهانی استفاده می شود؟
pH کوکوپیت بین 5.5 تا 6.5 است. این pH برای برخی از گیاهان بالاست ولی اکثر گیاهان از جمله توت فرنگی را می‌توان با این pH پرورش داد. همچنین از این بستر برای پرورش گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، خیار و… می‌توان استفاده کرد. کوکوپیت یکی از بسترهای فوق‌العاده برای کشت و رشد کاکاتوس می‌باشد. این بستر کشت آب زیادی به خود جذب می‌کند. شما می‌توانید از مراکز خرید و فروش تجهیزات کشاورزی آن را تهیه کنید.
مزایای استفاده از کوکوپیت
طبق مواردی که تا کنون گفته شد، بی تردید کوکوپیت یک بستر عالی برای کاشت گیاهان می‌باشد و مزایای زیادی دارد که در ادامه می‌خواهیم به آنها بپردازیم:
صرفه‌جویی در مصرف آب
بافت کوکوپیت به گونه‌ای است که آب زیادی را به خود جذب کرده و نگه می‌دارد. بدین ترتیب در مصرف آب نیز صرفه جویی می‌شود و از این رو برای کشاورزی در مناطق کم آب مناسب است. این ویژگی کوکوپیت برای رشد گیاه نیز کمک بسزایی می‌کند.
در نتیجه کوکوپیت برای کشاورزی هیدروپونیک و همچنین گیاهانی که برای رشد به آب زیادی احتیاج دارند، بسیار مناسب است. از طرفی دیگر کوکوپیت رطوبت را از هوا جذب کرده و باعث می‌شود نیازی به آبیاری زیادی نباشد. همین ویژگی باعث صرفه جویی در مصرف آب و کود می‌شود.
دوام بالا
یکی دیگر از مزایای کوکوپیت که آن را نسبت به دیگر بسترهای کشت متمایز کرده است، دوام و ماندگاری بالای آن می‌باشد. اما با اینحال در گلخانه‌های هیدروپونیک این بستر هر سال یکبار، برای جلوگیری از آفت‌ها و سمی شدن محصولات، تعویض می‌شود.
حفاظت از محیط زیست با کوکوپیت
کوکوپیت یک ماده آلی است و از همین رو برای محیط زیست ضرری ندارد و به عبارتی دیگر تجزیه پذیر است. همانطور که گفته شد کوکوپیت مقاوم بوده و پس از 10 سال شروع به تجزیه می‌کند. همچنین کوکوپیت خاکی مقاوم به رشد انواع قارچ، باکتری و علف هرز می‌باشد.
داشتن تهویه مناسب
همانطور که در فوق نیز اشاره شد، یکی از مزایای خاک کوکوپیت، داشتن تهویه مناسب است. بافت کوکوپیت به دلیل الیاف نارگیل تخلخل داشته و تهویه مناسبی دارد چرا که فشرده نیست. حتی اگر از آب اشباع شده باشد نیز تهویه هوایی خوبی دارد.
بالا بودن سرعت رشد
به علت تهویه مناسب در کوکوپیت، رشد و نمو ریشه‌ها نیز به سرعت صورت می‌گیرد. چرا که هوادهی به ریشه در این نوع بستر بهتر است. از این رو زمان جوانه زدن نیز پایین آمده و گیاه بسرعت و به خوبی در خاک رشد خواهد کرد.
فاقد آفات و بیماری‌ها
برخلاف خاک، کوکوپیت فاقد از هر گونه آفت، بیماری و علف هرز است. این یک مزیت مهم به حساب می‌آید چرا که دیگر نیازی به وجین کردن و سم‌پاشی نخواهید داشت. الیاف نارگیل با خاک تماسی ندارند و در بالای درخت رشد می‌کنند از این رو عاری از آفات و بیماری‌های مربوط به خاک می‌باشند.
pH ایده‌آل برای رشد گیاه
همانطور که می‌دانید اغلب گیاهان برای رشد به محدوده pH بین 5.6 تا 6.5 نیاز دارند. از این رو کوکوپیت برای این نوع گیاهان مناسب است. چرا که مواد معدنی موردنیاز برای گیاهان از ریشه به گیاه منتقل می‌شود. کوکوپیت در اصل pH خنثی تا اسیدی دارد.
راندمان بالا در تولید محصول
طبق موارد و ویژگی‌هایی که برای کوکوپیت گفته شد، این بستر کشت، رشد محصول را بیشتر و سریع‌تر می‌کند و محصولات خاص‌تری نیز به دست خواهد آمد. همچنین موجب افزایش راندمان تولید محصولات می‌شود.
قابلیت استفاده مجدد
یکی دیگر از مزایای کوکوپیت قابلیت استفاده مجدد از این بستر کشت است. شما می‌توانید آن را ضدعفونی کرده و مجددا استفاده کنید. البته باید با فوت و فن آماده‌سازی مجدد آن آشنا باشید.
معایب استفاده از کوکوپیت
همانند هر ماده دیگری، کوکوپیت نیز مزایا و معایبی دارد. قاعدتا هر بستری محدودیت‌هایی برای کاشت دارد و البته شما باید برای عملکرد و نتیجه بهتر، با معایب آن نیز آشنا شوید:
قیمت بالای کوکوپیت
یکی از معایب کوکوپیت، قیمت بالای آن است. کوکوپیت در کل ماده گرانی در جهان محسوب می‌شود و به دلیل وارداتی بودن آن، قیمت آن بیشتر نیز می‌شود چرا که واردکننده آن متحمل هزینه‌های زیادی است.
کمبود مواد مغذی
از معایب دیگر کوکوپیت می‌توان به کمبود مواد غذایی در آن اشاره کرد. از این رو باید از محلول‌های تقویتی و کود مایع استفاده کرد. البته از آنجایی که این بستر کشت جذب بالایی دارد، اجازه خارج شدن مواد مغذی را نمی‌دهد.
احتمال حبس کلسیم، آهن و منیزیم در کوکوپیت
کوکوپیت به علت داشتن تبادل یونی بالا، مواد غذایی مورد نیاز خود را ذخیره و یا خارج نمی‌کند. این شرایط ممکن است به حبس کلسیم، آهن و منیزیم منجر شود.
جمع بندی
همانطور که در این مقاله خواندید، کوکوپیت مزایای بیشتری دارد که با توجه به آن می‌توان بستری مناسب برای پرورش گیاهان ایجاد کرده و محصولات بهتری تولید کرد. همانطور که در مقالات قبلی نیز گفته شده است، بستر کشت محصولات آتاویتا کوکوپیت می‌باشد چرا که کوکوپیت بهترین بستر کشت برای گلخانه هیدروپونیک است. محصولاتی مانند گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای و… در بستر کشت کوکوپیت راندمان بالایی داشته و بهتر عمل می‌کنند.