روش های ضدعفونی کردن بستر کشت گلخانه هیدروپونیک

همانطور که می‌دانید شرایط آب و هوایی حاکم در گلخانه‌ها نیمه گرمسیری و مرطوب است. این شرایط می‌تواند موجب رشد عوامل بیماری‌زا گیاهی شود. محیط گلخانه به گونه‌ای است که هرگز یخ نمی‌زند و دما پیوسته گرم است. از این رو این محیط بهترین مکان برای رشد آفات، قارچ‌ها و عوامل بیماری‌زا است. امروزه ضدعفونی کردن بستر کشت گلخانه یک روش معمول و استاندارد می‌باشد. این عمل پس از برداشت محصول و در پایان فصل کشت انجام می‌شود. در این مقاله قصد داریم در مورد روش های ضد عفونی کردن بستر کشت گلخانه هیدروپونیک و سایر روش‌های مربوط به کنترل و مدیریت آفات صحبت کنیم.

ضد عفونی کردن بستر کشت گلخانه

از آنجایی که کشت مداوم محصولات موجب تشدید عوامل بیماری‌زا و آفات شده و در نهایت ضعیف شدن بوته‌ها و افت کیفیت محصولات را به دنبال دارد؛ کنترل و مدیریت آفات و ضدعفونی کردن بستر کشت امری بسیار ضروری است. در گذشته برای مبارزه با آفات، قارچ‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا، پس از اتمام هر فصل کشت، بسترهای کشت گلخانه را با بستر کشت جدیدی جایگزین می‌کردند اما این کار بسیار هزینه‌بر بود. در نتیجه متخصصان گلخانه بر آن شدند که روش ضدعفونی کردن بستر کشت گلخانه را جایگزین آن کنند. همانطور که در مقدمه نیز اشاره شد، ضدعفونی کردن بستر کشت پس از پایان هر فصل کشت و شروع فصل کشت جدید انجام می‌شود. این ضد عفونی غالبا در فصل تابستان انجام می‌گردد.

روش های ضدعفونی بستر کشت گلخانه

ضدعفونی کردن بستر کشت گلخانه روش های متنوعی دارد اما اساسی‌ترین نکته رعایت اصول بهداشتی از همان ابتدای ساخت گلخانه است. این نکات بهداشتی حتی شامل تجهیزات بکار رفته در گلخانه نیز می‌باشد. عمومی‌ترین روش ضدعفونی، ضدعفونی با بخار و مواد شیمیایی می‌باشد که در ادامه به صورت مفصل به آن خواهیم پرداخت.

ضد عفونی بستر کشت هیدروپونیک با بخار

ضد عفونی کردن بستر کشت هیدروپونیک با بخار یکی از روش‌های ساده و سریع می‌باشد. با استفاده از این روش هوادهی بستر کشت نیز بهبود می‌یابد. در این روش با استفاده از یک مبدل، بخار را به لوله‌های بخار که در طول گلخانه کشیده شده‌اند متصل می‌کنند. این بخار در طول هر بستر کشت و با دمای بیش از 80 درجه بمدت حداقل 30 دقیقه تزریق می‌شود. در قسمت‌هایی که بخاردهی سطحی موثر نباشد، لوله را در کف بستر کشت قرار می‌دهند تا بخار از آن طریق تزریق شود.

البته ضد عفونی کردن بستر کشت با بخار، دارای معایبی نیز می‌باشد. بزرگترین عیب این روش هزینه بالای آن است. علاوه بر این ممکن است استفاده از این روش به دلیل گرمای ایجاد شده در خاک، باعث ایجاد مسمومیت شود. این مسمومیت در اثر کاهش جذب آهن توسط گیاهان و افزایش آمونیوم در بستر کشت است. همچنین ضد عفونی کردن بستر کشت هیدروپونیک موجب آسیب دیدن موجودات زنده و مفید دیگر نیز می‌شود.

ضد عفونی کردن بستر کشت با مواد شیمیایی

ضد عفونی کردن بستر کشت با مواد شیمیایی در مقایسه با بخار، ارزان‌تر اما در عین حال خطرناک است. در این روش از ترکیباتی مانند متیل بروماید، گاز اشک آور (کلروپیکرین) و متام سدیم استفاده می‌شود. این مواد برای انسان سمی بوده و فقط باید توسط افراد مجرب استفاده شوند. نحوه استفاده از این مواد بدین صورت است که ابتدا بر اثر فشار در سیلندر به شکل مایع درآمده و در حین خروج از آن به صورت گاز منتشر می‌شوند.

ضد عفونی بستر کشت هیدروپونیک با کلروپیکرین

کلروپیکرین یا گاز اشک آور به حالت مایع بوده و با استفاده از تزریق کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. تزریق این ماده باید به اندازه مشخص و توسط افراد مجرب صورت گیرد. کلروپیکرین بلافاصله به گاز تبدیل می‌شود و در بستر کشت نفوذ می‌کند. این ماده در مبارزه با نماتدها، حشرات و انواع قارچ‌های مقاوم بسیار موثر عمل می‌کند. بخار کلروپیکرین برای بافت‌های زنده گیاهان بسیار سمی است.

ضد عفونی بستر کشت هیدروپونیک با متیل بروماید

متیل بروماید نیز مانند کلروپیکرین، اغلب نماتدها، حشرات و برخی از قارچ‌ها را از بین می‌برد اما برای ورتیسیلیوم اثری ندارد. امروزه مواد ضد عفونی تولید می‌شوند که ترکیبی از متیل بروماید و کلروپیکرین هستند. این ترکیبات روی بیشتر قارچ‌ها، حشرات و آفات موثرند اما باید توجه داشت که میزان و نحوه استفاده از آن باید توسط افراد متخصص تشخیص داده شود.

ضد عفونی با متام سدیم

متام سدیم (واپام) یکی دیگر از ترکیباتیست که برای ضد عفونی کردن بستر کشت از آن استفاده می‌شود. این ماده به صورت مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد و قابلیت حل شدن در آب را دارد. متام سدیم می‌تواند بسیاری از آفات، قارچ‌ها و نماتدها را از بین برده و مانع از رشد آنها شود.

ضد عفونی بستر کشت با خورشید

همانطور که می‌دانید استفاده از سموم شیمیایی باعث آلودگی در محیط زیست می‌شوند. یکی از روش‌های ساده و بدون آلودگی استفاده از نور خورشید برای ضدعفونی بستر کشت است. از این روش بیشتر برای پرورش محصولات ارگانیک استفاده می‌کنند و به سولاریزیشن نیز مشهور است. ضد عفونی خاک با استفاده از نور خورشید عوامل بیماری‌زا را تا حد زیادی کنترل می‌کند. در این روش که در طول یک بازه زمانی (معمولا 2 تا 8 هفته) در روزهای گرم تابستان انجام می‌شود، پلاستیک پلی‌اتیلنی روی بستر کشت قرار می‌گیرد. در این فرآیند دمای بستر کشت به اندازه کافی برای کشتن حشرات، عوامل بیماری‌زا و قارچ‌ها بالا می‌رود و آسیبی به آن وارد نمی‌شود.

سخن پایانی

همانطور که در این مقاله مطالعه کردید، بسیاری از عوامل بیماری زا را می‌توان تا حدی با استفاده از روش های ضد عفونی کردن بستر کشت کنترل کرد. البته باید گفت ضد عفونی کردن بستر کشت، یکی از چند روش مدیریت و کنترل آفات است. استفاده صحیح از آفت کش‌ها، نحوه صحیح شناسایی و به دام انداختن آفات، تمیز کردن سیستم آبیاری و… از سایر مواردیست باعث جلوگیری، کنترل و مدیریت آفات در گلخانه هیدروپونیک می‌شود. از جمله روش‌های طبیعی برای مدیریت آفات در گلخانه‌ها، می‌توان به کنترل بیولوژیک آفات اشاره کرد. کنترل بیولوژیکی آفات در گلخانه هیدروپونیک ارس تارلا امیر تحت عنوان برند آتاویتا نیز صورت می‌گیرد. در این مجموعه برای از بین بردن آفات از سن‌های شکارگر استفاده می‌گردد.