نزدیکی ایران به روسیه موجب می‌شود تا ایران انتخاب مقبول‌تری نسبت به سایر گزینه‌ها باشد. به ویژه اینکه روسیه یکی از بزرگ‌ترین واردکنندههای محصولات کشاورزی است و حذف یک تأمین‌کننده روزانه، می‌توانست آن‌ها را با چالش‌های فروانی در تأمین مایحتاج شهروندانشان مواجه کند. به همین دلیل، باید خیلی زود به فکر جایگزینی برای آن می‌بودند. بنابراین تولیدکنندگان گوجه فرنگی در ایران اقدام به فعالیت نمودند.
اما هرچند شرایط توصیف شده روی کاغذ برای ایران مناسب بود، بازار روسیه به تسخیر کالاهای ایرانی در نیامد و به ویژه محصولات کشاورزی ایرانی، نتوانستند سهم خود را از واردات گسترده به روسیه افزایش دهند.
چرا محصولات کشاورزی ایرانی سهم درخوری در بازار روسیه ندارند؟ این سؤالِ چندین و چند ساله، پیش‌روی تاجران ایرانی قرار دارد و با اینکه پاسخ آن روشن است، کمتر کسی برای حل آن پا پیش گذاشته.
روسیه یکی از بزرگ‌ترین واردکنندههای گوجه فرنگی
وضعیت آب و هوایی روسیه و کیفیت خاک کشاورزی در این کشور موجب شده تا این غول دنیای شرق، به بزرگ‌ترین بلعنده محصولات کشاورزی در نیم‌کره شرقی تبدیل شود.
وب‌سایت The Observatory of Economic Complexity روسیه را در سال ۲۰۱۸ پنجمین واردکننده عمده گوجه فرنگی در دنیا معرفی کرده است. طبق اطلاعات این وب‌سایت، روسیه در سال ۲۰۱۸ با واردات گوجه فرنگی به ارزش ۵۹۲ میلیون دلار با تصاحب سهم ۶.۳۹درصدی بازار واردات این محصول، به چهارمین واردکننده دنیا در گوجه فرنگی تبدیل شد.
نگاهی به آمارها نشان می‌دهد که این کشور در چند سال اخیر در میان پنج کشور بزرگ واردکننده گوجه فرنگی دنیا قرار داشته است.
تصویر شماره ۱: میزان واردات گوجه در میان کشورهای جهان در سال ۲۰۱۸ - منبع OEC
با توجه به وجود چنین بازار آماده‌ای در شمال ایران و وجود راه‌های ارتباطی مناسب و متعدد به آن، حدس می‌زنید ایران چه سهمی از بازار روسیه را در اختیار دارد؟
اگرچه تحولات سیاسی میان روسیه و ترکیه موجب شده فعلاً وضعیت ایران در بازار روسیه بهتر شود، اما شاید عجیب باشد که بدانید سهم کشوری چون مراکش، با بعد مسافت زیاد نسبت به روسیه از ایران بیشتر است.
طبق اطلاعات وب‌سایت OEC ایران با ۷.۰۲درصد از سهم بازار روسیه در سال ۲۰۱۸ پنجمین منبع تأمین گوجه فرنگی این کشور بوده است.
این در حالی است که احتمالاً با بهبود روابط ترکیه و روسیه، این جایگاه هم از دست برود. چرا که ترکیه در سال ۲۰۱۵ و پیش از ممنوعیت صادرات به روسیه با ۴۳.۴درصد، بیشترین سهم را در بازار روسیه داشته است و در صورت بازگشت، به احتمال زیاد رقبا را خیلی زود کنار خواهد زد.
تصویر شماره ۲: کشورهای تأمین‌کننده گوجه فرنگی مورد نیاز روسیه در سال ۲۰۱۸ منبع OEC
ایران چه سهمی از بازار صادرات گوجه فرنگی به روسیه دارد؟
نگاهی به آمارهای جهانی نشان می‌دهد که اگرچه حرکت ایران در تولید گوجه فرنگی در پنج سال اخیر، صعودی بوده اما همچنان بخش مهمی از خرید عمده گوجه فرنگی در روسیه در اختیار ایران نیست.
در سال‌های اخیر، به دلیل مشکلات تحریم و مسائل دیگر، دولت تلاش زیادی برای گسترش صادرات غیرنفتی داشته است.
در میان انواع و اقسام صادرات غیرنفتی، محصولات کشاورزی به دلیل وجود زیرساخت‌ها و سابقه تاریخی در ایران در کنار شرایط آب و هوایی مناسب، یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها برای توسعه هستند.
با این حال به نظر می‌رسد فکر توسعه تولید این محصولات در ایران، خیلی دیر شکل گرفته و با وجود اینکه سال‌ها یکی از بزرگ‌ترین واردکنندههای محصولات کشاورزی در شمال ایران حضور داشته، عزمی برای تصاحب این بازار در داخل کشور وجود نداشته است.
نگاهی به آمار از سال ۲۰۱۵ تا کنون نشان می‌دهد که ایران سال‌ها سهم کوچکی از این بازار داشته و حالا کم‌کم در حال توسعه سهم خود از این بازار است.
تصویر شماره ۳: واردات سالانه گوجه فرنگی در روسیه و مقایسه با میزان صادرات ایران به این کشور (اعداد به میلیون دلار لحاظ شده)- منبع OEC
می‌بینید که تولیدکنندگان گوجه فرنگی در ایران، در رسیدن به بازار روسیه حرکت رو به رشدی داشته و از عدد ناامید‌کننده ۰.۳۹درصد سهم بازار روسیه در سال ۲۰۱۵ با عدد ۷.۰۲درصد در سال ۲۰۱۸ رسیده است. اما همچنان این سؤال باقی است که چرا تا همین پنج سال پیش ایران چنین سهم ناچیزی از بازار روسیه در اختیار داشته است؟ آن هم در شرایطی که سال‌هاست با وجود همه هشدارها درباره بحران آب و مدیریت منابع آبی، شاهد گسترش سطح زیر کشت هستیم و کشاورزی در استان‌های مختلف کشور در حال توسعه است؟
پاسخ این سؤال در استانداردهای تولید و شیوه‌های مختلف تولید محصول در کشاورزی نهفته است که در نوشته‌های بعدی به آن خواهیم پرداخت.
نظرات (0مورد)